Năm 2013, Liên hợp quốc chọn ngày 30/7 hàng năm là “Ngày Thế giới phòng, chống mua bán người”, coi đây như một cột mốc để thế giới quan sát, nhìn nhận về tình hình mua bán người, nâng cao nhận thức về tình hình của các nạn nhân để từ đó, thúc đẩy và bảo vệ quyền của họ. Ngày Thế giới phòng, chống mua bán người được tổ chức hàng năm nhằm mục đích giáo dục mọi người rằng buôn bán người được coi là một tội ác, bao gồm cả việc bóc lột phụ nữ và trẻ em cho những công việc tồi tệ như cưỡng bức lao động và tình dục.
Để hạn chế nhiều hệ luỵ từ các hành vi mua, bán người, ngày 10/5/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 793/QĐ-TTg lấy ngày 30/7 hàng năm là “Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người” với mục tiêu huy động mọi nguồn lực, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc, thực hiện có hiệu quả công tác tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về hòa nhập với cộng đồng.
Với việc ban hành Nghị định số 20/2021/NĐ-CP ngày 15/3/2021 của Chính phủ và Thông tư số 02/2021/TT-BLĐTBXH ngày 24/6/2021 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, mức hỗ trợ dành cho nạn nhân của hành vi mua, bán người đã được điều chỉnh theo hướng tăng số tiền ăn dành cho nạn nhân bị mua bán được chăm sóc, nuôi dưỡng tạm thời tại cộng đồng nhằm hỗ trợ và tạo mọi điều kiện để đáp ứng nhu cầu của nạn nhân phù hợp với tình hình thực tiễn. Bên cạnh đó, Bộ Công an cũng đã ban hành Thông tư 43/2021/TT-BCA ngày 22/4/2021 quy định trách nhiệm của lực lượng công an nhân dân trong việc thực hiện một số trình tự, thủ tục tố tụng hình sự thân thiện trong quá trình tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, điều tra vụ án xâm hại người dưới 18 tuổi.
Ngày 18/7/2022, các Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Quốc phòng, Công an, Ngoại giao đã ký Quy chế phối hợp trong công tác tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán. Đây không những là một hành động thiết thực hướng tới Ngày Thế giới và Toàn dân phòng chống mua bán người 30/7 mà còn là một dấu mốc quan trọng, khẳng định nỗ lực và quyết tâm chung trong công tác phòng, chống mua bán người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nạn nhân bị mua bán, khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn phối hợp triển khai việc tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân. Việc ban hành Quy chế đã truyền đi thông điệp mạnh mẽ về cam kết của Việt Nam trong việc nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng, chống mua bán người.
Bên cạnh việc hoàn thiện, ban hành các cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan, công tác hợp tác quốc tế về phòng, chống mua bán người được quan tâm thực hiện và đạt được nhiều kết quả tích cực. Các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tham mưu và tổ chức triển khai hiệu quả các hiệp định hợp tác song phương và đa phương về phòng chống mua bán người; chuẩn bị cho Hội nghị liên Bộ trưởng các nước Tiểu vùng Mê - Kông mở rộng về phòng, chống mua bán người (COMMIT) và họp Ban chỉ đạo COMMIT khu vực theo đề xuất của Chính phủ vương quốc Thái Lan... Công an, Biên phòng các tỉnh có biên giới đất liền đã phối hợp với lực lượng chức năng của phía Trung Quốc, Lào, Campuchia duy trì giao ban thường xuyên, thiết lập đường dây nóng để chủ động trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, truy bắt đối tượng phạm tội và giải cứu, tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán
Hiện nay tình hình tội phạm mua bán người ngày càng tinh vi, đa dạng hơn với phương thức, thủ đoạn, các đối tượng lợi dụng mạng xã hội (qua Zalo, Facebook); cấu kết với đối tượng là người Việt Nam cư trú ở nước ngoài và người nước ngoài hình thành các đường dây khép kín nhằm dụ dỗ, lừa gạt, mua bán nạn nhân trong nước để đưa ra nước ngoài… Đáng chú ý, các đối tượng thông qua mạng xã hội để dụ dỗ, lừa gạt, tuyển mộ lao động Việt Nam sang Campuchia làm việc với hứa hẹn mức lương cao, công việc nhàn hạ, sau đó tổ chức cho nạn nhân vượt biên trái phép và bán vào các cơ sở đánh bạc trực tuyến, cơ sở kinh doanh dịch vụ massage, karaoke trá hình do nước ngoài điều hành. Các đối tượng tìm kiếm, tiếp cận làm quen với những bệnh nhân mắc bệnh suy thận, suy thận có nhu cầu ghép thận, tiến hành môi giới, thỏa thuận giá cả mua bán, tổ chức đưa người bán, người mua thận đi xét nghiệm, làm các thủ tục liên quan, đợi ngày ghép thận và hưởng lợi bất chính. Một thủ đoạn tinh vi khác được các đối tượng áp dụng đó là lập hội, nhóm kín “Cho và nhận con nuôi” trên mạng xã hội, tìm kiếm những phụ nữ có thai nhưng không có nhu cầu nuôi con hoặc có hoàn cảnh kinh tế khó khăn để xin con nuôi, sau đó đem bán lấy tiền hưởng lợi; dụ dỗ, môi giới việc làm, lừa bán cho các chủ tàu khai thác thủy sản trên biển, nhiều trường hợp bị cưỡng bức lao động.
Dự báo thời gian tới, tình hình tội phạm mua bán người trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng tiếp tục diễn biến phức tạp, với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, đa dạng. Trước thực tế đó, chúng ta cần tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp phòng, chống mua bán người theo Chương trình hiện nay, với những nhiệm vụ trọng tâm được đề ra. Trong đó, cần tiếp tục thực hiện hiệu quả Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030 của Chính phủ và Kế hoạch của Ban Chỉ đạo 138/CP về thực hiện công tác phòng, chống mua bán người năm 2022, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân trong công tác phòng, chống mua bán người.
Ban biêp tập